Pas drogowy pełni kluczową funkcję w infrastrukturze publicznej – jest przestrzenią technicznie i prawnie podporządkowaną funkcjonowaniu drogi. Każda ingerencja w ten obszar wymaga szczególnej ostrożności i uzasadnienia, zwłaszcza gdy dotyczy umieszczania reklam oraz materiałów wyborczych. Dla zarządców dróg publicznych temat ten jest szczególnie istotny w okresie okołowyborczym, a takich w ostatnim czasie nie brakuje.

Decyzja wydana w oparciu o przepisy ustawy z dnia 10 kwietnia 2003 r. o szczególnych zasadach przygotowania i realizacji inwestycji w zakresie dróg publicznych jest rozstrzygnięciem o charakterze związanym, gdyż jak wynika z art. 11e specustawy drogowej, zezwolenia na realizację inwestycji drogowej nie można uzależniać od spełnienia świadczeń lub warunków nieprzewidzianych obowiązującymi przepisami.

W ramach postępowania prowadzonego w oparciu o przepisy specustawy drogowej organy orzekające badają jedynie kwestie formalnoprawne i kompletność wniosku o wydanie zezwolenia na realizację inwestycji drogowej. Organy nie posiadają zatem kompetencji do wyznaczania, korygowania trasy inwestycji czy też do zmiany proponowanych rozwiązań co do jej przebiegu. Procedujące w tym postępowaniu organy administracji publicznej nie są także uprawnione do przeprowadzania jakiejkolwiek oceny, co do racjonalności czy słuszności koncepcji przedstawionej przez inwestora. Wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z dnia 9 stycznia 2025 r., II SA/Kr 1289/24

Budowa, przebudowa, remont, utrzymanie i ochrona skrzyżowania lub węzła dróg różnej kategorii wraz z drogowymi obiektami inżynierskimi, urządzeniami drogi, znakami i sygnałami drogowymi oraz urządzeniami bezpieczeństwa ruchu drogowego, związanymi z funkcjonowaniem tego skrzyżowania lub węzła, należy do zarządcy drogi właściwego dla drogi wyższej kategorii.

Uczestnik przewozu towarów niebezpiecznych ma obowiązek przedsięwziąć niezbędne środki bezpieczeństwa w celu zapobieżenia zagrożeniom dla osób, mienia i środowiska, a w przypadku zaistnienia wypadku lub awarii niezwłocznie powiadomić osoby będące w strefie zagrożenia oraz centrum powiadamiania ratunkowego lub jednostkę ochrony przeciwpożarowej. W przypadku zaistnienia wypadku lub awarii w przewozie towarów niebezpiecznych środkami transportu należącymi do sił zbrojnych lub środkami transportu, za które siły zbrojne są odpowiedzialne, uczestnik tego przewozu niezwłocznie powiadamia osoby będące w strefie zagrożenia oraz centrum powiadamiania ratunkowego lub jednostkę ochrony przeciwpożarowej, a ponadto właściwą terenową jednostkę organizacyjną Żandarmerii Wojskowej.

Ograniczona przewidywalność procesów inwestycyjnych realizowanych w sektorze drogownictwa uzasadnia konieczność zapewnienia odpowiedniej elastyczności kontraktowej. Zbytnia skostniałość umowy może wręcz stanowić naruszenie regulacji ustawy z dnia 11 września 2019 r. Prawo zamówień publicznych (t.j. Dz. U. z 2024 r., poz. 1320). Jak wskazała KIO w wyroku z dnia 9 października 2024 r., KIO 3470/24: „Wprowadzenie robót zamiennych, w istocie leży w interesie Zamawiającego, skoro ma na celu należyte wykonanie robót budowlanych”.

Oceniając to, czy decyzja o realizacji inwestycji drogowej w sposób prawidłowy zapewnia poszanowanie uzasadnionych interesów osób trzecich, należy mieć na względzie, że inwestor realizujący inwestycję drogową działa w interesie publicznym, który ma prymat nad interesem prawnym jednostki, o ile nie narusza jego interesu prawnego w sposób niezgodny z prawem (wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 10 września 2024 r. II OSK 2113/23).

To inwestor decyduje o przebiegu drogi. Natomiast organ właściwy do wydania decyzji o zezwoleniu na realizację inwestycji drogowej nie jest upoważniony do korygowania rozwiązań przyjętych w projekcie. To inwestor dokonuje wyboru najbardziej korzystnych rozwiązań lokalizacyjnych i następnie techniczno-wykonawczych dla planowanego przedsięwzięcia drogowego, mając na uwadze spowodowanie jak najmniejszych uciążliwości dla właścicieli nieruchomości. Nieuniknione jest jednak to, że realizacja inwestycji drogowych stwarza określone uciążliwości dla właścicieli nieruchomości znajdujących się w obszarze jej oddziaływania (wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 2 sierpnia 2023 r., VII SA/Wa 826/23).

Przygotowując i przeprowadzając postępowanie o udzielenie zamówienia na budowę, przebudowę czy remont infrastruktury drogowej, należy opracować m.in. opis przedmiotu zamówienia. Z jednej strony winien być on odpowiednio skonkretyzowany, a z drugiej nie powinien ograniczać w sposób nieuzasadniony uczciwego konkurowania o zamówienie publiczne. Wskazany kompromis bywa trudny do uzyskania. Trudności mogą być jeszcze większe po wydaniu przez TSUE wyroku z dnia 16 stycznia 2025 r., C – 424/23, a wcześniej wyrażeniu przez Rzecznika Generalnego TSUE opinii z dnia 12 września 2024 r.

„Zajęcie pasa drogowego” w rozumieniu art. 40 ustawy o drogach publicznych nie powinno ograniczać się do aktu zajęcia jako jednorazowej czynności, albowiem pod pojęciem „zajęcia pasa drogowego” powinno się rozumieć utrzymywanie stanu zajęcia, co oznacza, że karze podlegać powinno utrzymywanie stanu zajęcia pasa drogowego, czyli zajmowania go bez wymaganego zezwolenia.